गुरुवारी म्हणजे २० फेब्रुवारी २०२५ रोजी शेगावच्या गजानन महाराज यांचा प्रकट दिन आहे. माघ वद्य सप्तमी, २३ फेब्रुवारी १८७८ रोजी, बुलडाणा जिल्ह्यातील शेगाव येथे गजानन महाराज दिगंबर अवस्थेत प्रकट झाले. गजानन महाराजांवर ब्रह्मांडनायक अक्कलकोट स्वामी समर्थ महाराजांची असीम कृपा होती. त्यांच्या आदेशानेच गजानन महाराजांनी अलौकिक कार्य करून भक्तांचे कल्याण केले, असे सांगितले जाते.
स्वामी समर्थ आणि गजानन महाराज: एकात्म स्वरूप
अक्कलकोटचे स्वामी समर्थ महाराज हे दत्तात्रेयांचे पूर्णावतार मानले जातात. त्यांच्या शिष्यपरंपरेतील एक थोर शिष्य म्हणजेच शेगावचे गजानन महाराज. दोघांच्या चरित्रात अनेक साम्ये आढळतात. दोघेही परमहंस संन्यासी होते, अत्यंत गूढ बोलत आणि भक्तांना कृपादृष्टीने मार्गदर्शन करीत. गजानन महाराज स्वामी समर्थ समाधीस्त होण्याच्या काही दिवस आधी शेगाव येथे प्रगट झाले.
स्वामी समर्थ महाराजांनी गजानन महाराजांना आध्यात्मिक मार्गदर्शन दिले होते. “विदर्भात जा, शेगाव येथे प्रकट हो. तिथल्या लोकांना नामस्मरणाचे महत्त्व पटवून दे,” असा आदेश स्वामींनी दिला होता. त्या आदेशानुसार गजानन महाराजांनी शेगाव येथे प्रकट होऊन भक्तसंवर्धनाचे कार्य सुरू केले.
गजानन महाराजांची दिव्य लीला
गजानन महाराजांचे जीवन आणि कार्य हे भक्तांसाठी सदैव प्रेरणादायी आहे. त्यांच्या अद्भुत लीला, भक्तांना दिलेली आश्वासने आणि त्यांचे अध्यात्मिक कार्य हे कालातीत आहे. “भिऊ नकोस, मी तुझ्या पाठीशी आहे,” हे स्वामी समर्थांचे वचन जसे भक्तांसाठी आश्वासक आहे, तसेच गजानन महाराजांनीही सांगितले की—
“मी गेलो असे मानू नका, भक्तीत अंतर करू नका, कदा मजलागी विसरू नका, मी आहे येथेच.”
आजही लाखो भाविक गजानन महाराजांच्या चरणी लीन होतात. ‘श्री गजानन विजय’ या ग्रंथाचे पारायण करून त्यांचे मनोभावे स्मरण करतात.
प्रकट दिनानिमित्त भक्तांचा उत्सव
गुरुवार हा स्वामी समर्थ आणि गजानन महाराज यांचा विशेष दिवस मानला जातो. त्यामुळे गजानन महाराज प्रकट दिनी—
- नामस्मरण, जप-तप, आराधना
- स्वामी समर्थ आणि गजानन महाराजांच्या पूजेचे आयोजन
- ‘श्री गजानन विजय’ ग्रंथाचे पारायण
- भक्तांना प्रसाद वितरण आणि सेवा कार्य
हे सर्व अत्यंत पुण्यप्रद मानले जाते.
श्री गजानन महाराज आणि अन्य संतपरंपरा
श्री गजानन महाराजांसोबतच इतर थोर संतपरंपरेतील विभूतींचे कार्यही भक्तांसाठी प्रेरणादायी आहे. त्यामध्ये—
- बीडकर महाराज
- सदगुरु शंकर महाराज (नाशिक / पुणे)
- काळबोवा (पुणे)
- नृसिंह सरस्वती (आळंदी)
- सीताराम महाराज (मंगळवेढे)
- साईबाबा (शिर्डी)
- देवमामलेदार (नाशिक)
- रांगोळी महाराज (मालवण)
- श्रीकृष्ण सरस्वती (कोल्हापूर)
- स्वामीसुत (मुंबई)
- बाळप्पा महाराज (अक्कलकोट)
- ब्रह्मनिष्ठ वामनबुवा (बडोदे)
- धोंडिबा पलुस्कर (पलूस)
- गजानन महाराज (शेगाव)
यांसारख्या थोर विभूतींच्या चरित्रांचा अभ्यास हा भक्तांसाठी सदैव प्रेरणादायी ठरतो.
श्री गजानन महाराजांच्या चरणी नमन
गजानन महाराजांच्या प्रकट दिनानिमित्त त्यांच्या चरणी नतमस्तक होत आपण सर्वजण त्यांच्या कृपेचा लाभ घेऊया.
।। श्री गजानन जय गजानन ।।
।। गण गण गणात बोते ।।
।। श्री स्वामी समर्थ ।।
।। अवधूत चिंतन श्री गुरुदेव दत्त ।।